از انواع روکش دندان که نام دیگر آن پروتز ثابت دندانی است در واقع یک کلاهک فلزی یا سرامیکی یا ترکیبی از هر دو است که در لابراتوار ساخته شده و بر روی دندان قرار گرفته و کل دندان را دربرمیگیرد. روکش برای دندان هایی که بطور گسترده تخریب و پوسیده شده اند مورد استفاده قرار می گیرد تا هم دندان را در برابر شکستن حفاظت کند و هم به دندان زیبایی ببخشد. روکش ها با توجه به قالب دندان بیمار به صورت سفارشی ساخته می شوند. برای گذاشتن روکش باید لثه ها از سلامت کامل برخوردار باشند.
یکی از دلایلی که از روکش برای دندان استفاده می شود زمانی است که دندان عصب کشی شده و مسلما تاج دندان دچار پوسیدگی وسیعی شده است و با ترمیم های معمول قابل پر کردن نیست زیرا بعد از انجام درمان ریشه دندان خشک و شکننده می شود و اگر ترک در تاج دندان وجود داشته باشد باعث شکستن دندان می شود بنابراین در این مواقع از روکش استفاده می شود که دور تا دور دندان را در بر می گیرد و دندان را در برابر نیروهای افقی و عمودی مستحکم کرده و مانع شکستن دندان می شود.
از موارد دیگر استفاده از روکش می توان به قرار دادن روی دندان ها صرفا جهت زیبایی اشاره کرد که این کار اصلا توصیه نمی شود و بهتر است برای انجام امور زیبایی دندان ها از لمینیت یا ونیر کامپوزیت استفاده کرد مگر در مواردی که دندان ها بشدت تغییر رنگ داده باشند که در این صورت از انواع خاص پروتزهای ثابت دندان برای اصلاح بدرنگی های دندانی استفاده می شود اما در مواردی که تاج دندان آسیب دیده و سمپتومها و علایم ترک در دندان دیده شود از رو کش استفاده می شود.
عمر روکش دندان چقدر است؟
باید توصیه شود که اگر بعد از گذاشتن روکش بهداشت دهانی خوبی نداشته باشید روکش ها آسیب میبینند و همچنین عدم مراجعه مرتب به دندانپزشک جهت بررسی وضعیت روکش ها و دهان روکش شما می تواند از عمر مفید و طولانی بی بهره باشد.
برای نگهداری و مراقبت از روکش لازم است در طول روز دوبار دندان ها را با نخ دندان و مسواک و خمیر غیر ساینده تمیز کرد. از کشیدن نخ دندان به سمت بالا یا پایین در بین روکش ها خودداری کنید و نخ دندان را از جلو به عقب بین دندان ها حرکت دهید. همچنین از خوردن غذاهای سخت که احتیاج به نیروی زیادی برای گاز زدن دارند و همچنین از شکستن یا جویدن هر شی سختی با دندان های روکش دار اجتناب کنید. اگر دندان قروچه دارید باید برای جلوگیری از آسیب به روکش ها از نایت گارد استفاده کنید. و همچنین باید افزود که استعمال سیگار برای روکش ها بسیار مضر بوده و باعث آسیب می شود.
انواع روکش دندان
روکش های تمام فلزی : این نوع روکش ها تماما از جنس فلز هستند که بسته به نوع فلز در آلیاژ آن می تواند فلز سفید یا زرد باشد. این نوع روکش از بهترین نوع روکش هاست زیرا تراش دندان در آن کم است و باعث سایش دندان های مقابل نمی شود و بخاطر اینکه کاملا با دندان فیت می شود از عمر بالایی برخوردار است و تنها عیب آن ظاهر نه چندان زیبای آن است. هیچ وقت یک فلز به صورت خالص نمی تواند برای ساخت روکش مورد استفاده قرار گیرد بلکه آلیاژهای فلزی هستند که برای روکش ها استفاده می شوند که شامل آلیاژهای قیمتی نیز هستند مانند طلا پلاتینیوم و گاهی پالادیوم.
روکش های تمام سرامیک : این روکش ها با توجه به نام آن ها به طور کامل از نوعی چینی مانند پرسلن ساخته می شوند. این روکش ها در مقایسه با روکش های تمام فلزی بسیار طبیعی تر به نظر می رسند چون که هیچ نوع فلزی در ساخت آن ها بکار نرفته است و به همین دلیل لبه فلزی در روکش های تمام فلزی دیگر در این نوع روکش ها دیده نمی شود. اما ساختار این روکش ها نسبت به روکش تمام فلزی ضعیف تر است و به همین دلیل از روکش تمام سرامیک فقط برای دندان های قدامی یا همان دندان های جلو استفاده می شود.
روکش های تمام رزین : این نوع از روکش ها به طور کامل از جنس کامپوزیت رزین ساخته می شوند و به همین دلیل هزینه آن ها نسبت به روکش های دیگر همرنگ دندان کمتر است و اما باید گفت که این روکش ها از استحکام کمتری نیز برخوردارند و مستعد فرسایش بیشتری هم هستند.
روکش های پی اف ام : این روکش ها که ترکیبی از فلز و چینی هستند که این روزها در مطب های دندانپزشکی بیشتر مورد استفاده قرار می گیرند. در واقع بخش فلزی دور تا دور دندان را پوشش می دهد و به عنوان بخش هسته ای استحکام روکش را سبب می شود و پرسلن یا چینی روی آن زیبایی روکش را منجر میشود که ترکیبی از زیبایی و استحکام است. این نوع روکش در مقایسه با روکش تمام سرامیک از استحکام بالاتری برخوردار است و عمر طولانی تری دارد. اما در نقاطی که گلیز روکش از بین رفته باشد باعث سایش دندان مقابل می شود. در این روکش ها احتمال ترک یا لب پریدگی موجود میباشد که در صورت جزعی بودن می تواند با کامپوزیت ترمیم شود اما درغیر این صورت به تعویض روکش منجر می شود. در این نوع روکش ها در بعضی مواقع به دلیل تحلیل لثه لبه فلزی روکش بخصوص در دندان های جلو پدیدار می شود که جلوه زیبایی ندارد.
روکش دندان زیرکونیوم : روکش دندان زیرکونیوم یکی از انواع روکش های تمام سرامیک است که به کمک فریم های زیرکونیومی تقویت شده است که از لحاظ ساختاری مشابه روکش های پی اف ام است با این تفاوت که به جای استفاده از فلز در مرکز روکش از زیرکونیوم استفاده می شود که رنگ آن سفید است ولی استحکام آن به اندازه و یا حتی بیشتر از آلیاژهای فلزی است. این روکش ها از فیتنس عالی استحکام بالا در هر نقطه از دهان طبیعی و زیبا بودن روکش عدم وجود لبه فلزی در روکش برخوردارند و استفاده از آن برای افرادی که به آلیاژهای فلزی آلرژی دارند بسیار مناسب است.
تا قبل از کشف امکان استفاده از زیرکونیوم برای ساخت روکش ها یکی از موانعی که دندانپزشکان را در استفاده از روکش های تمام سرامیکی باز میداشت شکنندگی این نوع روکش ها بود اما با پیشرفت علم و کشف مواد سرامیکی بسیار مقاوم در برابر شکست این مشکل رفع شد و به راحتی می توان از روکش های زیرکونیوم حتی در نواحی خلفی استفاده کرد.
باید به این موضوع اشاره کرد که روکش های زیرکونیوم از قیمت بالاتری نسبت به سایر روکش ها بهره مند هستند. این نوع روکش ها باید گلیز شوند یعنی سطح آن ها باید براق شود وگرنه باعث سایش دندان مقابل می شوند.
روکش های زیرکونیوم از بهترین روکش ها محسوب می شوند زیرا هم استحکام بسیار بالایی دارند و همچنین به لحاظ زیبایی حرف اول را می زنند. همانطور که گفته شد برای روکش دندان های جلو بهتر است از روکش های سرامیکی یا انواع روکش های زیرکونیوم استفاده کرد اما توصیه می شود انجام روکش صرفا جهت زیبایی دندان های جلو نباشد.
مراحل انجام روکش دندان
- تراش دندان
- قالبگیری از دندان تراش خورده و انتخاب رنگ مورد نظر با توجه به دندان های مجاور
- انتقال قالب ها به لابراتوار
- یک جلسه امتحان فریم فلزی یا فریم زیرکونیوم
- گاها یک جلسه امتحان پرسلن
- تحویل روکش